صفحات پاپ آپ

 از منظر دکتر شریعتی، نهضت امام حسین (ع) یک نهضت کاملا عقلانی بود و کار او کاری هدفدار و سیاسی بود. شهادت طلبی او یک خودکشی بی منطق نبود، بلکه هدفش رسوا کردن رژیم اموی بود.مرحوم شریعتی معتقد بود که امام حسین (ع) به خوبی می دانست که هیچ کاری از دست او در مقابل رژیم اموی بر نمی اید. ان نظام را باطل و ناحق میدانست. معتقد بود که با امکاناتی که در اختیار دارد تکان دادن و لرزه افکندن بر اندام ان حکومت برای او ممکن و میسر نیست. تنها چیزی که می توانست انجام دهد رسوا کردن آن منظومه یا نظام حکومتی بود. مرحوم مطهری نیز حرکت امام را حرکتی اصلاحی و برای امر به معروف و نهی از منکر می دانست. در همه تحلیلهای معرفت اندیش خوشبختانه عنصر انتقام گیری و تحریک بسیار کم است. بر خلاف تحلیل های مصلحت اندیشانه و عامیانه که متاسفانه هم بر تحریک عواطف متکی و مبتنی است و هم متضمن عنصر انتقام گیری و کینه توزی و اختلاف انگیزی است. این روحیه انتقام گیری در ادبیات گذشته ما نیز وجود داشته است. یکی از وظایف متفکران و رهبران دینی ما این است که این مطالب را از نو مورد تامل قرار دهند. حتی کسانی یکی از رسالت های امام عصر (عج) را پس از ظهور، انتقام گرفتن از قاتلان ابا عبدالله دانسته اند.

هنوز هم از داستان امام حسین (ع) برای شعله ور کردن و زنده نگه داشتن عنصر انتقام و کینه توزی و خشونت و خونریزی بهره جستن، و از طریق تحریک عواطف، دشمنان عینی و غیر عینی و موهوم و غیر موهوم تراشیدن و این حادثه را خرج آن امور کردن، شایسته نیست . جفا کردن بر یک واقعه حق زیبای انسانی است. شهادت را هیزم کوره خشونت کردن، بدترین استفاده ای است که از این مفهوم والای انسانی می توان کرد.انچه که اکنون بر ما فرض و فریضه است، این است که این حادثه را عالمانه تر بفهمیم تا بتوانیم دین را بهتر بفهمیم و دین شناسی خود را عمیق تر کنیم و دریابیم که شخصیت ها در تاریخ دین با چه موازین و معیارهایی حرکت می کردند. تبعیت از آن بزرگان، پیروی کورکورانه از آنها و اسطوره ساختن ایشان نیست، بلکه کشف معیارهای عمل و داوری آنهاست. دیندار معرفت اندیش باید بداند که ایا قیام امام حسین (ع) در مقابل ظلم سیستماتیک بود یا در مقابل ظلم مقطعی و موردی؟ بی عدالتی های مقطعی گاهی ممکن است بسیار فجیع باشد، اما یک شخصیت برجسته، یک متفکر مجاهد، باید نسبت به بی عدالتی سیستماتیک، یعنی  بی عدالتی ساختاری بهوش باشد و در تشخیص آن جد و جهد بورزد. اگر در نظامی بی عدالتی ساختاری شکل گرفت، وضعیت چنان می شود که تا آن حکومت برنیفتد، آن بی عدالتی بر نخواهد افتاد.

یکی از درسهای مهمی که می توان و می باید از واقعه کربلا گرفت همین است که ببنیم کجا می ارزد که ادمی جان خود را ببازد.تاکنون در تحلیل واقعه کربلا به ما گفته اند که ازادگی و ذلت ناپذیری به ادمی حکم می کند که جان خود را بر سر حریت خویش بگزارد. این درست است. آدمی ، شریف تر، عظیم تر و باارزش تر از ان است که حقارت بخرد یا خود را به متاع های حقیر بفروشد. این جنبه روان شناختی قضیه است.

اما وقتی که ظلم شکل اجتماعی پیدا میکند و شخص با یک بی عدالتی ساختاری و بنیانی مواجه می شود، یعنی می بیند که ظلم تبدیل به یک سنت شده است و می رود که شیوه و رویه همگانی شود، شورش جواز وجوب می یابد. این شوریدن هم عنصری عقلانی دارد هم عنصری عاشقانه. در ان هم سیاست درج است و هم شهادت. هم عاشقی هم عاقلی. و اینجاست که سخن از نگاه جلال الدین رومی نسبت به حادثه کربلا موضوعیت می یابد.